Bơm thuốc đối quang có chứa I-ốt tan trong nước qua lỗ rò nh m khảo sát đường đi, kích thước, giới hạn của đườ ng rò, vị trí giải phẫu tương quan nh m giúp các nhà phẫu thuật điều trị hiệu quả.
I. ĐẠI CƯƠNG
Bơm thuốc đối quang có chứa I-ốt tan trong nước qua lỗ rò nh m khảo sát
đường đi, kích thước, giới hạn của đườ ng rò, vị trí giải phẫu tương quan nh m
giúp các nhà
phẫu thuật điều trị hiệu quả.
II. CHUẨN BỊ
1. Người th ực hiện
- Bác sỹ chuyên khoa
- Kỹ thuật viên điện quang
60
2. Phương tiện
- Máy chụp X quang
- Phim, cát -xét, hệ thống lưu trữ
3. Vật tư tiêu hao
- Bơm ti êm 10ml
- Kim tiêm 18-20G
- Thuốc đối quang I-ốt tan trong nước
- Thuốc sát khuẩn ngoài da
- Thuốc phun tê tại chỗ, thuốc an thần.
- Nước cất ho c nước muối sinh lý
- Găng tay, mũ, khẩu trang phẫu thuật
- Bộ khay quả đậu, kẹp phẫu thuật.
- Bông, gạc phẫ u thuật.
- Hộp thuốc và dụng cụ
cấp cứu tai biến thuốc đối quang.
4. Người bệnh
- Chụp đường rò mô mềm không liên quan đến ống tiêu hóa người bệnh
không cần nhịn ăn, người bệnh nghi ngờ dò từ ống tiêu hóa cần nhịn ăn,
thụt tháo trước khi chụp.
- Kiểm tra phần h ành chính của người bệnh (họ tên, tuổi, địa chỉ,…), tìm
hiểu tiền sử dị ứng, đ c biệt là dị ứng thuốc đối quang và các thuốc có
chứa I-ốt , giải thích quá trình chụp (để người bệnh hợp tác tốt) và các tai
biến có thể xảy ra, trấn an tinh thần người bệnh .
5. Phi u xét nghiệm
Có phiếu chỉ định chụp X quang
III. CÁC BƯ ỚC TIẾN HÀNH
1. Đặt người bệnh
- Người bệnh n m sấp, ngửa, nghiêng ho c ngồi lên bàn chụp ở tư thế phù
hợp với vị trí của lỗ rò.
- Vệ sinh, sát khuẩn lổ rò
- Đánh dẫu chữ chì sát lỗ rò để xác định được vị trí lỗ rò trên phim chụp.
2. Ti p cận đường rò
- Dùng ống thông để tìm hướng đi của đường rò
- Bơm khoảng 5 -10ml thuốc đối quang vào lổ rò với áp lực vừa phải
3. Chụp phim 61
- Chụp tư thế th ng, nghiêng ho c chếch tùy vị trí.
- Phải bịt kín lỗ rò tr ước khi bơm để tránh thuốc đối quang khỏi trào ngược
ra ngoài da.
- Nếu đường rò lớn có thể bơm nhiều thuốc đối quang hơn để phát hiện đầy
đủ các ngách, các đường rò, đ c biệt cần khảo sát xem có dò vào các tạng,
ống tiêu hóa (như rò hậu môn trực trà ng, rò ống tiêu hóa sau phẫu thuật
ống tiêu hóa, rò khoang sau phúc mạc sau phẫu thuật) hay không.
IV. NHẬN Đ ỊNH KẾT QUẢ
- Đường rò sau khi ngấm thuốc đối quang ta có thể thấy đó là các giải,
đường tăng độ đối quang. Có thể là đường rò đơn giản, như một sợi ch ỉ,
bờ rõ sắc nét; nhưng cũng có thể có nhiều hình thái đa dạng, nhiều nhánh,
ngóc ngách, nhiều túi. Đường rò có khi bị cắt cụt do ổ mủ đ c ho c khối
chèn ép.
- Đường rò ra mô mềm, từ các tổn thương có nguồn gốc xương: viêm xương
tủy ho c lao xương, ho c từ c ác u hoại tử có bội nhiễm. Rò từ mô mềm
đơn thuần chủ yếu do các ổ áp xe trong cơ.
- Đường rò từ ống tiêu hóa, từ hậu môn trực tràng: một trong những loại
đường rò phức tạp. Các tổn thương thường tái diễn, viêm xơ gây khó khăn
trong việc tìm lỗ rò, không nhữ ng chỉ một mà có thể nhiều lổ rò quanh hậu
môn. Đường dò xuyên thành ống tiêu hóa ta có thể thấy dễ dàng trên các
phim chụp, có lỗ trong, lỗ ngoài và ổ đọng thuốc trong lòng ống tiêu hóa.
- Đường dò từ ổ bụng, lồng ngực sau phẫu thuật, theo các ống dẫn lưu.
V. TAI BIẾN VÀ XỬ TR
- Chảy máu: rút ống thông, cầm máu b ng gạc ép.
- Nhiễm trùng: có thể dự phòng b ng kháng sinh.
- Xử trí tai biến thuốc đối quang: xem thêm quy trình Chẩn đoán và xử trí tai
biến thuốc đối quang.
