Phần lớn các khối u phần mềm đòi hỏi phải có chẩn đoán mô học trước khi bác sĩ có thể quyết định điều trị thích hợp. Kỹ thuật siêu âm ngày càng được biết đến nhiều không những nhờ vào khả năng ghi hình chẩn đoán mà còn được xe m như là phương tiện được lựa chọn hàng đầu cho mục đích định vị, hướng dẫn trong 401 một số thủ thuật can thiệp nông. Đ c biệt sự phát triển của đầu dò tần số cao cho phép sinh thiết các cấu trúc phần mềm ở nông một cách hiệu quả.
I. ĐẠI CƯƠNG
Phần lớn các khối u phần mềm đòi hỏi phải có chẩn đoán mô học trước khi bác
sĩ có thể quyết định điều trị thích hợp. Kỹ thuật siêu âm ngày càng được biết đến
nhiều không những nhờ vào khả năng ghi hình chẩn đoán mà còn được xe m như
là phương tiện được lựa chọn hàng đầu cho mục đích định vị, hướng dẫn trong 401
một số thủ thuật can thiệp nông. Đ c biệt sự phát triển của đầu dò tần số cao cho
phép sinh thiết các cấu trúc phần mềm ở nông một cách hiệu quả.
II. CHỈ ĐỊNH
VÀ CH NG CHỈ ĐỊNH
1. Chỉ định
Rộng rãi cho các loại tổn thương ph ần mềm nghi ngờ u có thể khảo sát
dưới siêu âm .
2. Chống chỉ định
- Người bệnh không hợp tác: trẻ nhỏ, người bệnh lơ mơ, mê sảng, tâm thần,
hôn mê.
- Người bệnh có rối loạn đông máu.
- Những người bệnh có bệnh lý toàn thân , ho c những bệnh có rối loạn hô
hấp ho c tim mạch.
III. CHUẨN BỊ
1. Người th ực hiện
- Bác sỹ chuyên khoa
- Bác sỹ phụ
- Điều dưỡng
2. Phương tiện
- Máy siêu âm với các đầu dò chuyên dụng
- Giấy in, máy in ảnh, hệ thống lưu trữ hình ảnh
- Túi nylon vô trùng bọc đầu dò siêu âm.
3. Thuốc
- Thuốc gây tê tại chỗ
- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc
4. Vật tư y t th ng thường
- Bơm tiêm5; 10ml
- Nước cất ho c nước muối sinh lý
- Găng tay, áo, mũ, khẩu trang
phẫu thuật 402
- Bộ dụng cụ can thiệp vô trùng: dao, kéo, kẹ p, 4 bát kim loại, khay quả đậu,
khay đựng dụng cụ
- Bông, gạc, băng dính phẫu thuật.
- Hộp thuốc và dụng cụ
cấp cứu tai biến thuốc đối quang.
5. Vật tư y t đặc biệt
- Kim chọc hút chuyên dụng
- Kim sinh thiết chuyên dụng
6. Người bệnh
- Người bệnh được giải thích kỹ về thủ thuật để phổi hợp với thầy thuốc.
- Tại phòng can thiệp: người bệnh n m, đ t đường truyền tĩnh mạch, lắp
máy theo dõi nhịp thở, mạch, huyết áp, điện tâm đồ, SpO2.
- Sát trùng da sau đó phủ khăn phủ vô khuẩn có lỗ.
- Người bệnh quá kích thích, không n m yên: cần cho thuốc an thần…
7. Phi u xét nghiệm
- Hồ sơ bệnh án điều trị nội trú
- Có phiếu chỉ định thực hiện thủ thuật đã được thông qua
- Phim ảnh chụp X quang, CLVT, CHT (nếu có).
I
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Chọn vị tr đư ờng vào đ ảm bảo nguyên tắc
- Gần khối u nhất: Xác định b ng siêu âm
- An toàn nhất: Xác định đường kim vào tránh các mạch máu mà siêu âm có
thể xác định được.
- Thủ thuật này nh m mục đích lấy mẫu bệnh phẩm cho nghiên cứu giải
phẫu bệnh. Thông thường thì thủ thuật có hai mức đ ộ tùy thuộc vào kích
cỡ mẫu mô lấy được.
2. Chọc hút kim nhỏ
- Kim nhỏ sau khi gắn trên bơm tiêm được hướng dẫn vào bên trong ổ bệnh
lý thì pít-tông được kéo lùi t ạo áp lực âm , đồng thời thực hiện động tác di
chuyển kim tới - lui bên trong ổ bệnh lý . Với hai t ác động này s hút được
mẫu bệnh phẩm vào trong kim .
403
- Sau đó rút bơm tiêm cùng kim nhỏ ra, tháo rời bơm tiêm khỏi kim và hút
một ít không khí vào bên trong bơm tiêm, gắn kim vào bơm tiêm lại và
đẩy pít tông để đẩy bệnh phẩm trong kim lên trên lam kính cho nghiên cứu
giải phẫu bệnh.
- Thủ thuật này phải thực hiện tối thiểu là hai lần vì cần phải lấy nhiều mẫu
ở những vị trí khác nhau.
3. Sinh thi t mô
- Khác với thủ thuật chọc hút tế bào b ng kim nhỏ thì chỉ nhận được mẫu
bệnh phẩm nhỏ, còn thủ thuật sinh thiết cộ t mô thì có thể lấy được mẫu
bệnh phẩm lớn hơn và không bị biến dạng nhiều nên dễ dàng cho nghiên
cứu cấu trúc mô .
- Sử dụng kim lớn dưới hướng dẫn siêu âm đi đến bờ ngoài ổ bệnh lý, sau đó
súng sinh thiết đươc kích hoạt, lõi kim với lõm khuyết bên trong s tiến
vào trong ổ bênh lý khoảng 23mm (khoảng cách này cho loại kim có
đường kính 1,2mm). Tiếp theo đó, nòng ngoài cũng được kích hoạt tiến về
phía trước để cắt và giữ lại cột mô bên trong lõm khuyết. Sau đó rút kim ra
và tách rời kim khỏi súng sinh thiết, dùng kim nhỏ để đưa cột mô ra khỏi
lõm sinh thiết.
- Sinh thiết khoảng 3 mẫu theo các hướng khác nhau ở phần ngoại biên của
tổn thương.
V. NHẬN Đ ỊNH KẾT QUẢ
- Đánh giá sự vỡ ra của mảnh sinh thiết: Mảnh sinh thiết phải lấy được tổn
thương, chiều dài tối thiểu 1c m, không bị vỡ ra khi cho vào dung dịch
formalin.
- Gửi kết quả đến phòng xét nghiệm.
VI. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ
1. Chảy máu
- Đánh giá mức độ nghiêm trọng lâm sàng và vị trí chảy máu.
- Áp dụng phương pháp băng ép nếu có thể (điều này thường bị bỏ qua).
- Xem xét mức độ c an thiệp cần thiết để ngăn ch n xuất huyết. •
- Xem xét các thủ tục thuyên tắc mạch ở các tạng đ c ho c ruột, CHUẨN BỊ
kích cỡ stend động mạch .
- Ngưng sử dụng bất k thuốc chống đông nếu cần thiết và an toàn cho
người bệnh . Tham khảo lời khuyên từ các nhà huyết học liên quan đến
việc quản lý các yếu tố đông máu.
- Liên hệ với bác sĩ lâm sàng có liên quan bao gồm các dịch vụ phẫu thuật
nếu cần. 404
- Quyết định nơi người bệnh được chăm sóc: đơn vị hồi sức, tại giường ho c
tại nhà, điều này phụ thuộc vào mức độ mất m áu.
2. Nhiễm trùng
- Đánh giá mức độ nghiêm trọng lâm sàng vị trí có khả năng nhiễm trùng tại
chỗ so với nhiễm trùng hệ thống .
- Lấy mẫu bệnh phẩm để nuôi cấy.
- Chỉ định thuốc kháng sinh thích hợp.
- Sử dụng oxy, truyền dịch, nhập viện cho người bệnh bị bệnh cấp tín h.
3. Tổn thư ớng các cơ quan khác
- Nhiều cơ quan có khả năng chịu được những tổn thương do kim chọc vào.
- Nếu nghi ngờ tổn thương vào ống tiêu hóa cần phải theo dõi viêm phúc
mạc và nên sử dụng kháng sinh.
- Tổn thương màng phổi, lồng ngực có thể gây tràn khí và tràn máu màng
phổi. Chụp xquang phổi là thích hợp nhất nếu có nghi ngờ.
- Nếu nghi ngờ tổn thương những tạng đ c: như là chảy máu bên trong cần
theo dõi mức độ mất máu trên lâm sàng và nên có chỉ định chụp cắt lớp vi
tính.
