Khảo sát bàng quang b ng cách chụp X quang bàng quang có bơm thuốc đối quang i-ốt tan trong nước sau khi chọc kim trực tiếp vào bàng quang qua da, trên xương mu.

I. ĐẠI CƯƠNG

Khảo sát bàng quang b ng cách chụp X quang bàng quang có bơm thuốc đối
quang i-ốt tan trong nước sau khi chọc kim trực tiếp vào bàng quang qua da, trên
xương mu.

II. CHỈ ĐỊNH

VÀ CH NG CHỈ ĐỊNH
1. Chỉ định
- Chụp bàng quang trên xương mu có thể được chỉ định chẩn đoán các bất
thường về hình thái bàng quang, niệu đạo; chức năng bài xuất nước tiểu
bàng quang, niệu đạo.
- Kỹ thuật này giúp tránh được tai biến nhiễm khuẩn so với chụp niệu đạo
bàng quang ngược dòng ở nam giới.
88

2. Chống chỉ định
- Đang nhiễm trùng đường tiểu; nếu nghi ngờ phải xét nghiệm nước tiể u.
- Rối loạn đông máu.
III. CHUẨN BỊ
1. Người th ực hiện
- Bác sỹ chuyên khoa
- Kỹ thuật viên điện quang
2. Phương tiện
- Máy chụp X quang tăng sáng truyền hình
- Phim, cát -xét, hệ thống lưu trữ hình ảnh
Vật tư tiêu hao
- Bơm tiêm 10; 20ml
- Kim chọc tủy số ng 18-20G
- Thuốc đối quang i -ốt tan trong nước
- Dung dịch sát khuẩn da, niêm mạc
- Nước cất ho c nước muối sinh lý
- Găng tay, mũ, khẩu trang phẫu thuật
- Bộ khay quả đậu, kẹp phẫu thuật.
- Bông, gạc phẫu thuật.
- Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai b iến thuốc đối quang.
- Ống thông Foley.
- Bô đi tiểu loại nam giới và loại nữ giới có vạch đo dung tích.
3. Người bệnh
- Cho thuốc an thần nhẹ 1 giờ trước xét nghiệm.
- Bàng quang phải căng đầy là điều kiện chủ yếu. Có thể cho thuốc lợi tiểu
để bàng quang chóng đầy (tiêm tĩnh mạch 01 ống Lasilix 20mg).
4. Phi u xét nghiệm
- Các xét nghiệm cơ bản.
- Nghi ngờ nhiễm khuẩn phải xét nghiệm nước tiểu
89

I

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Chọc kim vào bàng quang
- Người bệnh n m ngữa
- Sát khuẩn da, trải khăn vô trùng
- Chọc kim vào điểm trên đường gi ữa, cách khớp mu 2 đốt ngón tay trong
khi chiếu tăng sáng truyền hình. Hướng kim th ng góc da ho c chếch lên
phía đầu 10
0
. Cảm giác qua thành bàng quang, đẩy kim vào 2cm, rút nòng,
nước tiểu trào ống thông ho c bơm vài ml thuốc đối quang để xác định
ống thông đã vào bàng quang. Sau đó luồn dây dẫn vào bàng quang, rồi
đẩy ống thông vào theo dây dẫn.
2. Tháo nư ớc tiểu h t bàng quang bằng cách cho người bệnh đi tiểu.
- Hứng nước tiểu vào bô có vạch đo dung tích để đo lượng nước tiểu.
3. Bơm thu ốc đối quang vào b àng quang
- Bơm lượng thuốc tương đương ho c gần tương đương lượng nước tiểu vừa
bài xuất.
- Có thể chuyền ho c bơm thuốc đối quang vào bàng quang.
- Phim chụp trong quá trình đầy bàng quang: th ng, chếch, đôi khi nghiêng.
- Phim chụp lúc bàng quang đầy (300 -400ml thuốc đối quang + nước muối
sinh lý), khi người bệnh có cảm giác muốn tiểu: th ng, chếch hai bên,
nghiêng.
4. Chụp thì đi ti ểu
- Giữ cố định và khoá ống thông. Không bao giờ rút ống thông lúc bàng
quang đầy ho c có áp lực cao tránh nguy cơ thoát nước tiểu.
- Chụp đứng chếch sau phải ho c chếch sau trái. Đối với nam giới có thể
chụp n m.
- Chụp lúc đi tiểu tự nhiên và lúc làm tắc niệu đạo b ng kẹp phần sau dương
vật, mức độ vừa đủ làm tắc niệu đạo: th ng, chếch hai bên, đôi khi
nghiêng.
5. Chụp thì sau đi ti ểu
- Rút ống thông sau khi chụp thì đi tiểu.
- Cho đi tiểu hết ở nhà vệ sinh.
- Chụp th ng ngay sau khi đi tiểu.
V. NHẬN Đ ỊNH KẾT QUẢ
- Bàng quang bờ đều, đáy bàng quang bình thường ở sát bờ trên khớp mu 90

- Khảo sát khẩu kính và bờ niệu đạo. Niệu đạo nam có 4 đoạn: đoạn tiền liệt,
đoạn màng, đoạn hành và đoạn hang. Niệu đạo nữ là ống th ng hướng từ
trên xuống dưới và từ sau ra trước.
- Không có trào ngược bàng quang niệu quản thụ động ho c chủ động;
không sa cổ bàng quang thì đi tiểu.
- Không có nước tiểu tồn lưu.
VI. TAI BIẾN VÀ X Ử TRÍ
Tai biến hiếm g p và không n ng nếu bàng quang đầy
- Thất bại do không đưa được ống thông vào bàng quang
- Tiêm thuốc đối quang vào thành bàng quang, khoang Retzius, trong phúc
mạc.
- Thủng trực tràng: rất hiếm
- Nhiễm khuẩn: rất hiếm.
91

SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN

Quy trình 26. Siêu âm các khối u có tiêm thuốc đối quang siêu m

tham khảo