I. ĐẠI CƯƠNG
Hemlich là thủ thuật
cấp cứu đư ng thở nhằm lấy dị vật ra khỏi đư ng hô
hấp. Nguyên tắc của Heimlich là tạo 1 lực tác đ ộng mạnh, đ ột ngột vào 2 buồng
phổi bằng cách vỗ từ lưng ho ặc p vào cơ hoành, m ục đích t ạo ra một áp lực lớn
đột ngột trong đư ng hô hấp đ ẩy dị vật ra ngoài. Vì thế Heimlich có hiệu quả rất
tốt với những dị vật choán gần hết đư ng thở và dễ di chuyển như viên bi, k ẹo.
II. CHỈ ĐỊNH
Tr trên 1 tuổi bị dị vật đư ng thở có khó thở nặng hoặc ngừng thở.
III.CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Tr nhỏ, tr dị vật đư ng thở nhưng kh ng có khó th ở, hoặc khó thở nhẹ,
đáp ứng với oxy không can thiệp vì có thể làm dị vật di chuyển gây ngừng thở
đột ngột.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
Bác sỹ, đi ều dư ỡng hoặc ngư i đư c đào t ạo nắm vững kỹ năng làm th ủ
thuật.
2. Phương ti ện
Chuẩn bị dụng cụ, m i trư ng.
3. Người bệnh
Đánh giá ngư i bệnh trư ớc khi tiến hành
4. Hồ sơ bệnh án
Theo đúng quy đ ịnh của Bộ Y tế
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ
Kiểm tra lại chỉ định, chống chỉ định và cam kết đ ồng ý thực hiện thủ
thuật.
2. Kiểm tra ngư ời bệnh
Đánh giá l ại ngư i bệnh theo ABC(thở, đư ng thở, tuần hoàn)
3.Thực hiện kỹ thuật
3.1. Trẻ còn tỉnh
- Bước 1: cấp cứu viên đ ứng sau hoặc quì, tựa gối vào lưng tr ( tr <7>
tuổi).
180
- Bước 2: vòng 2 tay ra trư ớc, quàng lấy bụng ngư i bệnh. Đ ặt 1 nắm tay
vùng thư ng vị ngay đ ầu dư ới xương ức, bàn tay kia đ ặt chồng lên.
- Bước 3: giật tay lên thật mạnh và đ ột ngột ấn mạnh nhanh 5 lần theo
hướng từ trước ra sau, từ dưới lên. Đ ộng tác này phải thực hiện dứt khoát và
kh ng đè p vào l ồng ngực thì mới có hiệu quả.
3.2. Trẻ hôn mê
- Đặt tr nằm ngửa trên nền đ ất hoặc ván cứng. Cấp cứu viên quỳ gối, hai
đầu gối đ ặt mé ngoài gối của nạn nhân.
- Đặt 2 bàn tay chồng lên nhau, đ ặt gót bàn tay lên vùng dư ới xương ức
tr . Đ ột ngột ấn mạnh và nhanh 5 lần theo hư ớng từ bụng lên ngực.
Chú ý: khi dị vật ra khỏi họng và nằm tại miệng tr , cần lấy vật này ra
một cách thận trọng, tránh đ ể dị vật tụt vào họng trở lại.
- Sau đó: ki ểm tra phổi, bụng, mở miệng dùng đè lư ỡi, gắp dị vật nếu nhìn
thấy, không dùng tay móc dị vật nếu không thấy. Có thể dùng kìm magill đ ể gắp
dị vật sau hầu. Thông khí nếu ngư i bệnh giảm tri giác và lặp lại các bư ớc nếu
cần.
- Nếu đư ng thở tắc nghẽn hoàn toàn và kh ng th ng khí đư c bằng
mask hoặc nội khí quản, cân nhắc chọc nhẫn giáp và mở khí quản.
3.3. Thủ thuật vỗ lưng ấn ngực
- Tr sơ sinh và nhũ nhi: kh ng s ử dụng thủ thuật heimlich mà sử dụng
thủ thuật vỗ lưng ấn ngực vì nguy cơ ch ấn thương t ạng.
181
+ Đ ặt tr nằm sấp dọc theo cánh tay cấp cứu viên, đ ầu thấp, ngư i cấp
cứu đ ặt tay dọc lên đùi mình và dùng gót bàn tay còn l ại vỗ nhẹ và nhanh 5 cái
lên lưng tr vùng giữa hai xương b ả vai.
+ Nếu dị vật không bật ra, lật ngư c tr lại, đ ặt nằm dọc trên đùi ở tư th ế
đầu thấp. Ấn ngực 5 lần tại vị trí ép tim với tần suất 1 lần/giây.
- Làm sạch đư ng thở giữa các lần vỗ lưng p ng ực, quan sát khoang miệng,
dùng tay lấy dị vật nếu nhìn thấy, kh ng dùng ngón tay đưa sâu đ ể lấy dị vật.
VI. THEO DÕI
- Sau mỗi đ ộng tác làm sạch đư ng thở, xác đ ịnh theo dị vật đã đư c tống
ra chưa và đư ng thở đã đư c giải phóng chưa, n ếu chưa đư c lặp lại trình tự
các đ ộng tác thích h p tới khi thành công.
- Loại trừ dị vật thành công khi thấy:
+ Thấy chắc chắn dị vật đư c tống ra
+ Ngư i bệnh thở rõ và nói đư c
+ Ngư i bệnh tỉnh hơn
+ Màu da ngư i bệnh trở về bình thư ng.
- Nếu các đ ộng tác này đư c làm liên tục không có hiệu quả thì thực hiện
các biện pháp khác: Dùng đèn soi thanh qu ản và lấy dị vật bằng kẹp Margill, đ ặt
catheter qua khí quản, chọc màng nhẫn giáp và mở khí quản.
VII. TAI BIẾN
chấn thương t ạng
