;

Welcome to Khám Gì Ở Đâu

SỐC TIM

- Sốc tim là tình trạng giảm cung lượng tim không đáp ứng được nhu cầu oxy của các tổ chức trong cơ thể. - Chẩn đoán sốc tim đặt ra sau khi đã loại trừ các sốc khác: sốc giảm thể tích, sốc phản vệ, sốc nhiễm khuẩn. - Các rối loạn huyết động đặc trưng trong sốc tim: + Cung lượng tim giảm với chỉ số tim < 2,2 lít/phút/m2. + Áp lực tĩnh mạch trung tâm cao ( > 10 mmHg) và áp lực mao mạch phổi bít cao ( > 15mmHg). + Chênh lệch oxy giữa máu mao mạch và máu tĩnh mạch cao (DA-VO2 lớn hơn 0,55ml O2/lít) do rối loạn trong sốc tim là do tổn thương chức năng tim không phải do rối loạn ở ngoại vi. - Trong điều trị sốc tim: một mặt khẩn trương điều trị triệu chứng và hồi sức toàn diện, mặt khác cần tìm và giải quyết nguyên nhân sớm nếu có thể được. - Suy tim trong bệnh cảnh sốc tim là vấn đề lâm sàng lớn bởi vì tỉ lệ tử vong cao lên tới 30 – 90%. Tiên lượng phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân gây ra sốc tim và khả năng can thiệp của thầy thuốc. - Đây là tình trạng cần được cấp cứu tại chỗ và vận chuyển bằng xe ôtô có trang thiết bị cấp cứu ban đầu đến khoa hồi sức.

khamgiodau.com
1. ĐẠI CƯƠNG
- Sốc tim là tình trạng giảm cung lượng tim không đáp ứng được nhu cầu oxy
của các tổ chức trong cơ thể.
- Chẩn đoán sốc tim đặt ra sau khi đã loại trừ các sốc khác: sốc giảm thể tích,
sốc phản vệ, sốc nhiễm khuẩn.
- Các rối loạn huyết động đặc trưng trong sốc tim:
+ Cung lượng tim giảm với chỉ số tim < 2,2="">
2
.
+ Áp lực tĩnh mạch trung tâm cao ( > 10 mmHg) và áp lực mao mạch phổi bít
cao ( > 15mmHg).
+ Chênh lệch oxy giữa máu mao mạch và máu tĩnh mạch cao (D
A-V
O
2
lớn hơn
0,55ml O
2
/lít) do rối loạn trong sốc tim là do tổn thương chức năng tim không phải do
rối loạn ở ngoại vi.
- Trong điều trị sốc tim: một mặt khẩn trương điều trị triệu chứng và hồi sức
toàn diện, mặt khác cần tìm và giải quyết nguyên nhân sớm nếu có thể được.
- Suy tim trong bệnh cảnh sốc tim là vấn đề lâm sàng lớn bởi vì tỉ lệ tử vong
cao lên tới 30 – 90%. Tiên lượng phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân gây ra sốc tim và
khả năng can thiệp của thầy thuốc.
- Đây là tình trạng cần được cấp cứu tại chỗ và vận chuyển bằng xe ôtô có trang
thiết bị cấp cứu ban đầu đến khoa hồi sức.
2. NGUYÊN NHÂN
2.1. Giảm sức co bóp cơ tim
- Thiếu máu cục bộ cơ tim (đặc biệt là nhồi máu cơ tim cấp).
- Bệnh cơ tim do nhiễm khuẩn (liên cầu nhóm B, bệnh Chagas,…), nhiễm vi rút
(enterovirus, adenovirus, HIV, vi rút viêm gan C, parvovirus B19, vi rút Herpes, EBV,
CMV).
- Bệnh cơ tim do miễn dịch, do chuyển hóa.
- Bệnh cơ tim do nguyên nhân nội tiết: cường hoặc suy giáp.
- Bệnh cơ tim do ngộ độc.
- Giai đoạn cuối của bệnh cơ tim giãn hay bệnh van tim.
2.2. Tăng hậu gánh (nguyên nhân tắc nghẽn)
- Tắc động mạch phổi nặng.
- Hẹp động mạch chủ. 66

2.3. Ép tim cấp do tràn dịch màng ngoài tim cấp
2.4. Tổn thương cơ học của tim
- Hở van động mạch chủ, hở van hai lá cấp.
- Thủng vách liên thất.
2.5. Rối loạn nhịp tim: cơn nhịp nhanh, đặc biệt là cơn nhịp nhanh thất hoặc nhịp quá
chậm do bloc nhĩ thất.
3. TRIỆU CHỨNG
3.1. Triệu chứng lâm sàng
- Huyết áp tụt: huyết áp tối đa dưới 90mmHg hoặc giảm so với huyết áp nền
trên 30mmHg (ở người cơ tăng huyết áp).
- Da lạnh tái, nổi vân tím trên da, đầu chi tím lạnh.
- Thiểu niệu hoặc vô niệu, nước tiểu < 0,5="" ml/kg/giờ.="">
- Các dấu hiệu ứ trệ tuần hoàn ngoại vi (gan to, tĩnh mạch cổ nổi), xuất hiện ran
ẩm ở phổi.
- Tiếng tim bất thường: tùy theo nguyên nhân gây ra sốc tim, nhịp tim nhanh,
tiếng T1 mờ, xuất hiện T3, T4, tiếng ngựa phi nếu viêm cơ tim cấp do nhiễm độc, vi
rút.
- Bệnh lý gây sốc tim (tùy theo nguyên nhân): ngộ độc, chuyển hóa, viêm cơ
tim cấp, bệnh van tim cấp, rối loạn chức năng thất phải cấp tính.
- Thần kinh: ý thức của bệnh nhân giảm.
3.2. Cận lâm sàng
- Lactat máu tăng trên 1,5 mmol/l (phản ánh tình trạng thiếu oxy do giảm tưới
máu tổ chức). Toan chuyển hóa và toan lactat khi lactat máu tăng kéo dài từ 2-4
mmol/l. Lactat máu trên 4 mmol/l trong các trường hợp nặng.
- Thăm dò huyết động: áp lực tĩnh mạch trung tâm tăng, áp lực mao mạch phổi
bít tăng (trên 15mmHg), cung lượng tim giảm, chỉ số tim giảm dưới 2,2 lít/phút/m
2
.
4. CHẨN ĐOÁN
4.1. Chẩn đoán xác định
a) Chẩn đoán lâm sàng dựa vào các tiêu chuẩn sau:
- Huyết áp tâm thu ≤ 90mmHg kéo dài hoặc phải sử dụng thuốc vận mạch để
duy trì huyết áp tâm thu ≥ 90mmHg hoặc huyết áp tâm thu giảm trên 30mmHg so với
huyết áp tâm thu nền của bệnh nhân.
- Có bằng chứng của giảm tưới máu các cơ quan (nước tiểu dưới 30ml/giờ hoặc
chi lạnh/vã mồ hôi hoặc có biến đổi ý thức.
- Bằng chứng tăng áp lực đổ đầy thất trái (phù phổi)
b) Các thông số thăm dò huyết động:
- Chỉ số tim (CI) dưới 2,0 l/ph/m
2
da khi không sử dụng trợ tim hoặc dưới 2,2
l/ph/m
2
da khi có sử dụng thuốc trợ tim. 67

4.2. Chẩn đoán phân biệt
Chẩn đoán phân biệt các tình trạng sốc dựa vào: tiền sử bệnh, các đặc điểm lâm
sàng và cận lâm sàng.
a) Sốc nhiễm khuẩn
- Có tình trạng nhiễm khuẩn kèm theo phải có thời gian xuất hiện kéo dài.
- Áp lực tĩnh mạch trung tâm giảm, áp lực mao mạch phổi bít giảm.
- Chỉ số tim bình thường hoặc tăng.
- Sức cản mạch hệ thống và sức cản mạch phổi giảm.
b) Sốc giảm thể tích
- Hoàn cảnh xuất hiện nhanh: ỉa chảy, nôn nhiều, đái nhiều hoặc viêm tụy cấp
nặng.
- Áp lực tĩnh mạch trung tâm giảm, áp lực mao mạch phổi bít giảm.
c) Sốc phản vệ
- Tình huống xuất hiện thường khá đột ngột liên quan đến thuốc hoặc thức ăn.
- Áp lực tĩnh mạch trung tâm giảm, áp lực mao mạch phổi bít giảm.
- Có thể có các dấu hiệu khác của dị ứng.như đỏ da, sẩn, ngứa …
4.3. Chẩn đoán nguyên nhân
a) Siêu âm tim: có thể đánh giá chức năng thất phải và thất trái và phát hiện nguyên
nhân
- Hội chứng ép tim cấp.
- Rối loạn chức năng van hai lá.
- Thủng vách liên thất.
- Phình tách động mạch chủ đoạn gần.
- Rối loạn vận động vùng hoặc toàn bộ của thất phải, thất trái.
- Tăng áp lực động mạch phổi, đo các chênh áp qua các bệnh lý van tim cấp
tính.
b) Điện tim: có thể có các biểu hiện của bệnh tim nguyên nhân
c) Xquang ngực:
- Hình ảnh của bệnh tim nguyên nhân.
- Hình ảnh tăng đậm các nhánh mạch phổi.
- Phình tách động mạch chủ.
- Tràn khí trung thất, tràn khí màng phổi áp lực.
d) Các xét nghiệm đặc hiệu khác tùy theo nguyên nhân gây sốc tim
- Men tim, troponin, BNP, LDH, AST tăng trong nhồi máu cơ tim.
- Chụp mạch phổi trong tắc mạch phổi,…
e) Các xét nghiệm phát hiện vi khuẩn hay virus gây viêm cơ tim cấp
- Soi hoặc cấy dịch/máu.
- PCR virus gây viêm cơ tim.
f) Thông tim đánh giá mạch vành 68

- Đánh giá tưới máu mạch vành.
- Có biện pháp tái tưới máu sớm khi có chỉ định.
4.4. Chẩn đoán mức độ: Tiêu chuẩn của ACC/AHA 2007
a) Tiền sốc
- Áp lực mao mạch phổi bít trên 15mmHg.
- Huyết áp tâm thu trên 100mmHg.
- Chỉ số tim dưới 2,5l/ph/m
2
da.
b) Sốc tim
- Áp lực mao mạch phổi bít trên 15mmHg.
- Huyết áp tâm thu dưới 90mmHg.
- Chỉ số tim dưới 2,5l/ph/m
2
da.
c) Sốc tim điển hình
- Chỉ số tim dưới 2 l/ph/m
2
da.
- Áp lực mao mạch phổi bít trên 20mmHg.
5. XỬ TRÍ
5.1. Nguyên tắc chung
- Giai đoạn sớm, hỗ trợ huyết động để phòng ngừa các rối loạn và suy chức
năng cơ quan, thậm chí phải giải quyết nguyên nhân gây sốc tim như tái tưới máu
sớm trong nhồi máu cơ tim cấp , tạo nhịp cấp cứu trong trường hợp nhịp chậm.
+ Hỗ trợ chức năng tim: Tim phổi nhân tạo tại giừơng ( ECMO), bơm bóng
ngược dòng động mạch chủ hoặc thiết bị hỗ trợ thất trái.
+ Hồi sức cơ bản: điều chỉnh các rối loạn do sốc tim gây nên như suy hô hấp,
suy thận...
- Giai đoạn giải quyết nguyên nhân nhanh chóng để đảo ngược tình trạng sốc
tim.
5.2. Xử trí ban đầu và vận chuyển cấp cứu
- Nhanh chóng xác định tình trạng sốc tim của bệnh nhân, loại trừ các nguyên
nhân khác gây ra huyết áp thấp.
- Giảm tối đa các gắng sức: giảm đau, giảm căng thẳng lo âu.
- Thiết lập đường truyền tĩnh mạch.
- Hỗ trợ thở oxy (nếu có).
- Làm điện tim, xác định chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp và xét chỉ định dùng
thuốc tiêu sợi huyết nếu thời gian vận chuyển đến trung tâm can thiệp mạch gần nhất
trên 3 giờ.
- Vận chuyển bệnh nhân đến các trung tâm cấp cứu và hồi sức gần nhất.
5.3. Xử trí tại bệnh viện
5.3.1. Hỗ trợ thông khí
- Oxy liệu pháp: hỗ trợ oxy nên được tiến hành ngay để tăng oxy vận chuyển và
phòng ngừa tăng áp lực động mạch phổi. 69

- Thông khí nhân tạo: ưu tiên thông khí nhân tạo xâm nhập khi bệnh nhân sốc
tim với các lợi ích: nhu cầu oxy của cơ hô hấp và giảm hậu gánh thất trái, chỉ định
gồm:
+ Bệnh nhân khó thở nhiều.
+ Giảm oxy máu.
+ pH < 7,30.="">
5.3.2. Hồi sức dịch
- Hồi sức dịch giúp cải thiện vi tuần hoàn và tăng cung lượng tim.
- Lượng dịch truyền đủ rất khó xác định ở bệnh nhân sốc tim:
+ Về lý thuyết, lượng dịch để cho cung lượng tim tăng theo tiền gánh.
+ Về thực hành, có nhiều phương pháp khác nhau bao gồm: theo dõi và điều
chỉnh áp lực tĩnh mạch trung tâm, áp lực mao mạch phổi bít, bão hòa oxy tĩnh mạch
trung âm và tĩnh mạch trộn; làm liệu pháp truyền dịch; theo dõi đáp ứng điều trị như
lưu lượng nước tiểu, nồng độ lactat máu,...
- Lựa chọn dịch truyền:
+ Dịch muối đẳng trương là lựa chọn đầu tiên với ưu điểm dễ dung nạp và giá
thành rẻ.
+ Các dung dịch keo cũng được sử dụng khi có thiếu lượng lớn dịch trong long
mạch.
+ Dung dịch albumin cũng được sử dụng trong các trường hợp giảm albumin
máu.
- Liệu pháp truyền dịch có thể nhắc lại khi nghi ngờ bệnh nhân thiếu dịch ở
bệnh nhân sốc tim.
5.3.3. Thuốc vận mạch và trợ tim
- Dùng thuốc vận mạch để duy trì huyết áp tối đa trên 90mmhg (hoặc huyết áp
trung bình trên 70mmHg). Ưu tiên dùng noradrenalin hơn dopamine vì khả năng ít gây
rối loạn nhịp ở bệnh nhân sốc tim.
- Dobutamin được chỉ định trong các trường hợp sốc tim do tổn thương cơ tim.
+ Liều dùng: bắt đầu 5µg/kg/ph.
+ Tăng liều mỗi lần 2,5 – 5µg/kg/ph tùy theo đáp ứng của bệnh nhân.
+ Liều tối đa 20µg/kg/ph.
- Thuốc giãn mạch giúp làm giảm hậu gánh dẫn đến làm tăng cung lượng tim
và cũng giúp cải thiện tưới máu vi tuần hoàn và chuyển hóa tế bào ở bệnh nhân sốc
tim. Tuy nhiên, thuốc giãn mạch có thể làm tụt huyết áp và làm nặng tình trạng giảm
tưới máu mô nên cần được theo dõi sát. Dẫn chất nitrates được chỉ định trong các
trường hợp có thiếu máu cục bộ cơ tim (nhồi máu cơ tim, cơn đau thắt ngực không ổn
định).
5.3.4. Các biện pháp hỗ trợ cơ học
- Tim phổi nhân tạo (ECMO – extracorporeal membrane oxygenation) chỉ làm
được ở các đơn vị chuyên sâu và được đào tạo: 70

+ Để duy trì huyết động nhân tạo thay thế chức năng co bóp của cơ tim, tạo
điều kiện cho cơ tim được nghỉ ngơi để hồi phục.
+ Chỉ định: sốc tim do bệnh lý cơ tim, ( EF < 35="" %="" cần="" cân="" nhắc="" chỉ="" định),="" do="">
tắc mạch phổi nặng hoặc do rối loạn dẫn truyền chưa hồi phục.
Biện pháp hỗ trợ tim phổi nhân tạo đạt hiệu quả cao trong các bệnh lí cơ tim có
khả năng phục hồi sau giai đoạn sốc.
- Bơm bóng ngược dòng động mạch chủ (IABC – intraaortic balloon
counterpulsation).
+ Để làm giảm hậu gánh và tăng tưới máu mạch vành.
+ Chỉ định trong sốc tim do bệnh lí cơ tim, tắc mạch phổi.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy, biện pháp bơm bóng ngược dòng động mạch
chủ không đạt hiệu quả rõ rang ở bệnh nhân sốc tim.
5.3.5. Điều trị nguyên nhân cụ thể
a) Nhổi máu cơ tim
- Xét chỉ định tái tưới máu cơ tim (nong động mạch vành, đặt giá đỡ hoặc dùng
thuốc tiêu sợi huyết hoặc phẫu thuật) sớm trong 6 giờ đầu khi nhồi máu cơ tim cấp gây
sốc tim.
- Không dùng dẫn chất nitrat khi huyết áp thấp.
- Không chỉ định dùng thuốc nhóm ức chế bêta giao cảm.
b) Tắc động mạch phổi lớn
- Duy trì ổn định áp lực tĩnh mạch trung tâm.
- Dùng dobutamin và noradrenalin để năng huyết áp.
- Xét chỉ định và chống chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết.
c) Ép tim cấp do tràn dịch màng ngoài tim
- Truyền dịch gây tăng áp lực tĩnh mạch trung tâm (tăng áp lực đổ đầy thất)
nhằm chống lại áp lực ép vào từ màng ngoài tim.
- Điều trị quan trọng nhất là dẫn lưu dịch màng ngoài tim và điều trị nguyên
nhân gây tràn dịch.
d) Sốc do tổn thương cơ học của tim: cần mổ cấp cứu để giải quyết tổn thương.
e) Sốc do loạn nhịp tim
- Điều trị loạn nhịp.
- Xem xét chỉ định sốc điện khi cơn nhịp nhanh gây nên tụt huyết áp.
- Nhịp chậm: chỉ định đặt máy tạo nhịp.
5.3.7. Một số biện pháp khác
- Kiểm soát tốt các rối loạn nhịp tim kèm theo (nếu có): sốc điện, đặt máy tạo
nhịp tạm thời.
- Điều chỉnh các thăng bằng kiềm toan và các rối loạn điện giải (tăng/hạ
kali,magie,…).
- Cho vitamin B
1
nếu nghi ngờ viêm cơ tim do thiếu vitamin B
1
, corticoid nếu
nghi ngờ tổn thương cơ tim do miễn dịch. 71

6. TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG
- Tỉ lệ tử vong trong bệnh viện khoảng 48 – 74%, các yếu tố tiên lượng tử vong:
tuổi cao, tiền sử nhồi máu cơ tim trước đó, dấu hiệu lâm sàng khi được chẩn đoán (da
lạnh ẩm), vô niệu.
- Biến chứng: suy đa tạng, sốc tim không hồi phục,..
7. PHÒNG BỆNH
Tái tưới máu mạch vành sớm và thích hợp cho vùng nhồi máu động mạch để
bảo tổn tối đa cơ tim và giảm kích thước của vùng nhồi máu.

Tài liệu tham khảo
1. Shabana A., Moustafa M., Menyar A.E., Thani H.A. (2013), “Cardiogenic Shock
Complicating Myocardial Infarction: An Updated Review” British Journal of
Medicine & Medical Research 3(3), Pp. 622-53.
2. Nguyễn Lân Việt (2007), Thực hành bệnh tim mạch, Nhà xuất bản Y học.
3. Reynolds H.R. (2008), “Cardiogenic Shock: Current Concepts and Improving
Outcomes”, Circulation, 117: 686-697.
4. Sen M., Sakata Y., Shimizu M. et al. (2010), “Trends in the management and
outcomes of cardiogenic shock complicating acute myocardial infarction”, J Am
Coll Cardiol, 55 (10): 942.
5. Onsy Ayad, Ann Dietrich, Leslie Mihalov (2008), “Extracorporeal membrane
oxygenation”, Emerg Med Clin N Am, 26: 953 - 959
6. Pinsky M.R. (2003), “Hemodynamic monitoring in the intensive care unit”, Clin
Chest Med, 24:549-560.
7. Jean-Louis Vincent, Daniel De Backer (2013), “Circulation shock”, N Engl J Med,
369: 1726-34.
8. Tehrani S., Malik A., Hausenloy D.J. (2013), “Review articles: Cardiogenic shock
and the ICU patient” The Intensive Care Society - JICS, Volume 14, Number 3,
July 2013







72


Liệu pháp tái tưới máu ngay tức thì Siêu âm tim cấp cứu:
Đánh giá chức năng thất phải/thất trái, các biến
chứng cơ học dẫn đến sốc tim (đứt cột cơ, thủng thành
thất)
Đặt catheter động mạch phổi theo dõi
Xác định chắc chắn sốc tim
Chỉ số tim (CI) < 2,2="">
2
da
Áp lực mao mạch phổi bít (PCWP) > 15mmHg
Tiêu sợi huyết/bơm bóng
ngược dòng động mạch chủ
*Can thiệp mạch vành khi
không có tiêu sợi huyết
Can thiệp mạch vành
- Dưới 36 giờ từ khi khởi phát nhồi
máu cơ tim cấp
- Trước 12-18 giờ từ khi khởi phát
sốc
*Không có chốn chỉ định thuốc chống
đông
* Hỗ trợ tim (Bơm bóng ngược dòng
động mạch chủ)
Không có khả năng tái tưới máu
Tiếp tục hỗ trợ các thuốc trợ tim
- Dobutamin 2,5 – 10ug/phút
- Milrinone 0,375 – 0,75 ug/kg/phút
*Không dùng Mirinone khi có tụt huyết áp hoặc suy thận
- Tái tưới máu mạch vành qua da
(Khi có nhồi máu động mạch)
- Hoặc phẫu thuật bắc cầu nối chủ
vành cấp cứu (bệnh ba thân, tắc
nhánh trái hoặc không thể can thiệp
mạch vành qua da)
Sốc tim trơ
*Xét dùng thiết bị hỗ trợ thất trái, ECMO, thay tim
Nghi ngờ sốc tim
- Huyết áp tâm thu dưới 90mmHg.
- Dấu hiệu giảm cung lượng tim (Thiểu niệu, giảm ý thức, phù
phổi).
Đánh giá ban đầu và ổn định tình trạng bệnh nhân
- Làm điện tim: tìm bằng chứng của nhồi máu cơ tim cấp (ST chênh,
Block nhánh trái mới, nhồi máu sau dưới).
- Oxy liệu pháp/thông khí nhân tạo (khi có giảm oxy máu).
- Nâng huyết áp (Nếu huyết áp tâm thu dưới 90mmHg), mục tiêu
huyết áp trung bình trên 65mmHg:
+ Dopamin 5-15ug/kg/ph hoặc noradrenalin 1-20ug/ph.
+ Tất cả các bệnh nhân đang dùng vận mạch cần đặt catheter tĩnh
mạch trung tâm và catheter động mạch.
ECG (+)
ECG (-)
Sơ đồ xử trí sốc tim 73
Tin cùng chuyên mục
Dịch vụ nổi bật
Khoa phòng nổi bật
; DMCA.com Protection Status