I. ĐẠI CƯƠNG
Dụng cụ
tử cunglà một biện pháp tránh thai tạm thời và hiệu quả. Dụng cụ
tử cung có hai loại:
Loại dụng cụ tử cung có chứa đ ồng (TCu 380A có tác dụng tránh thai 8- 10
năm và Mutiload 375 có tác d ụng trong 5 năm)
Loại dụng cụ TC giải phóng Levonogestrel chứa 52 mg Levonogestrel, giải
phóng 20mcg hoạt chất/ngày tác dụng tối đa 5 năm
II. CHỈ ĐỊNH
Phụ nữ trong đ ộ tuổi sinh đ ẻ muốn áp dụng một biện pháp tránh thai tạm
thời, dài hạn hiệu quả cao và không có chống chỉ định
Phụ nữ đang đ ặt DCTC muốn tháo đ ể sinh đ ẻ hoặc chuyển BPTT khác
III.CHỐNG CHỈ ĐỊNH
1. Tuyệt đ ối
- Có thai
- Nhiễm khuẩn hậu sản
- Ngay sau sảy thai nhiễm khuẩn
- Ra máu âm đ ạo chưa rõ nguyên nhân
- Ung thư c ổ tử cung, ung thư niêm m ạc tử cung
- U xơ t ử cung hoặc các dị dạng khác làm biến dạng buồng tử cung
- Đang viêm ti ểu khung, nhiễm khuẩn đư ờng sinh sản
- Bệnh huyết áp cao, bệnh gan, bệnh thận, bệnh tim nặng
- Lao vùng chậu
2. Tương đ ối
- Có nguy cơ b ị nhiễm khuẩn đư ờng sinh sản hoặc nhiễm khuẩn lây truyền qua
đường tình dục cao
- Có tiền sử thai ngoài tử cung
- Trong thời gian từ 48 giờ đến 4 tuần sau đ ẻ
- Tháo dụng cụ tử cung theo yêu cầu của ngư ời bệnh hoặc của cán bộ y tế
không có chống chỉ định
- Đang b ị bệnh lupus ban đ ỏ hệ thống ,hoặc có giảm tiểu cầu trầm trọng
- Bệnh nguyên bào nuôi lành tính có nồng đ ộ βhCG gi ảm dần
- Đã t ừng bị ung thư vú và không có bi ểu hiện tái phát trong 5 năm tr ử lại (chỉ
với vòng levonogestrel)
- bệnh AIDs đang không ổn đ ịnh
- Đang b ị thuyên tắc mạch ( chỉ chống chỉ định với levonogestrel)
- Đang ho ặc đã b ị thiếu máu cơ tim 248
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
- Nữ hộ sinh trung cấp, y sĩ hay bác s ỹ chuyên khoa phụ sản.
- Người làm thủ thuật: rửa tay, đ ội mũ, m ặc áo, đeo kh ẩu trang, đeo găng vô
khuẩn.
2. Phương tiện
- Dụng cụ tử cung
- Van hoặc mỏ vịt
- Kẹp pozzi
- 2 panh sát khuẩn
- Dung dịch sát khuẩn, khăn vô khu ẩn, găng, bông g ạc vô khuẩn.
3. Người bệnh
- Được tư v ấn và giới thiệu về loại dụng cụ tử cung hiện có, hư ớng dẫn cụ thể
về loại dụng cụ tử cung ngư ời bệnh sẽ dùng.
- Giới thiệu và giải thích về ưu như ợc đi ểm của loại dụng cụ tử cung mà ngư ời
bệnh đó ch ọn.
- Cách theo dõi sau đ ặt và tháo dụng cụ tử cung
- Cho khách hàng đi ti ểu
- Để khách hàng nằm trên bàn theo tư th ế phụ khoa
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1) Thời điểm đ ặt dụng cụ tử cung
v Dụng cụ tử cung có chứa đ ồng (Tcu 380A và Multiload 375)
- Đặt dụng cụ tử cung sau sạch kinh 2 ngày chưa giao h ợp là thuận lợi nhất
- Ở bất kỳ thời đi ểm nào nếu biết chắc chắn là không có thai, không cần sử
dụng biện pháp tránh thai hỗ trợ
- Bất kỳ lúc nào trong vòng 12 ngày đ ầu của kỳ kinh (chưa giao h ợp).
v Dụng cụ tử cung giải phóng Levonogestrel
- Trong vòng 7 ngày đ ầu kể từ ngày kinh đ ầu tiên
- Ở bất kỳ thời đi ểm nào nếu biết chắc chắn là không có thai,
- Nếu đã quá 7 ngày t ừ khi bắt đ ầu hành kinh cần tránh giao hợp hoặc sử dụng
thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong vòng 7 ngày kế tiếp.
- Vô kinh; bất cứ thời đi ểm nào nếu khẳng đ ịnh không có thai, cần tránh giao
hợp hoặc sử dụng thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.
- Sau sinh 4-6 tuần trở đi (k ể cả sau
phẫu thuật lấy thai)
- Sau phá thai ba tháng đ ầu và ba tháng giữa, trừ nhiễm khuẩn sau phá thai.
2) Kỹ thuật
v Đặt dụng cụ tử cung Tcu 380A và Multiload 375
- Khám trong đ ể xác đ ịnh tư th ế, thể tích tử cung.
- Thay găng vô khu ẩn
- Sát khuẩn bộ phận sinh dục ngoài (kẹp sát khuẩn 1) 249
- Trải khăn vô khu ẩn
- Bộc lộ cổ tử cung
- Sát khuẩn cổ tử cung và túi cùng âm đ ạo bằng Betadin (kẹp sát khuẩn 2)
- Cặp cổ tử cung bằng pozzi
- Đo bu ồng tử cung
- Lắp dụng cụ tử cung vào ống đ ặt
- Đưa d ụng cụ tử cung vào trong tử cung. Cắt dây dụng cụ tử cung đ ể lại từ 2
– 3 cm và gập vào túi cùng sau âm đ ạo.
v Đặt dụng cụ tử cung giải phóng Levonogestrel
- Các bư ớc như v ới dụng cụ tử cung Tcu 380A và Multiload 375
- Chú ý: thao tác thành thạo kỹ thuật đ ặt theo từng bư ớc
3) Tháo dụng cụ tử cung
v Vì lý do y tế
- Có thai
- Ra máu nhiều
- Đau b ụng dư ới nhiều
- Nhiễm khuẩn tử cung hoặc tiểu khung
- Dụng cụ tử cung bị tụt thấp
- Đã mãn kinh (sau khi m ất kinh từ tháng 12 trở lên)
- Dụng cụ tử cung đã h ết hạn
v Vì lý do cá nhân
- Muốn có thai trở lại
- Muốn dùng một biện pháp tránh thai khác
- Không cần dùng biện pháp tránh thai khác
v Cách tháo dụng cụ tử cung
Cả 3 loại dụng cụ tử cung (Tcu 380A, Multiload 375 và Mirena) đ ều có dây
nên chỉ cần dùng kẹp cặp vào 2 dây nhẹ nhàng kéo ra là đư ợc. Nếu không thấy dây
phải nong cổ tử cung dùng panh hình tim hoặc panh dài không có răng c ặp và kéo
dụng cụ tử cung.
VI. THEO DÕI
VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
1. Theo dõi
- Sau khi đ ặt dụng cụ tử cung cho ngư ời bệnh nằm theo dõi 30 phút, uống
thuốc kháng sinh 5 ngày tránh viêm nhiễm, uống thuốc giảm co bóp tử cung, làm
việc nhẹ.
- Kiêng giao hợp 1 tuần
- Khám lại vào các thời đi ểm
+ Một tháng sau khi đ ặt
+ Ba tháng sau khi đ ặt
+ Một năm ki ểm tra lại một lần 250
v Khám lại ngay khi chưa có d ấu hiệu bất thư ờng như đau b ụng nhiều, ra máu
nhiều kéo dài, âm đ ạo ra dịch hôi…
2. Xử trí tai biến
Biến chứng do đ ặt và tháo dụng cụ tử cung rất ít. Tuy nhiên một số biến
chứng có thể gặp trong khi đ ặt và tháo dụng cụ tử cung như : th ủng tử cung, nhiễm
khuẩn, chảy máu nhiều….
- Thủng tử cung phẫu thuật khâu lỗ thủng
- Nhiễm khuẩn: đi ều trị kháng sinh
- Ra máu nhiều có thể phải lấy dụng cụ tử cung 251
