ĐẶT VÀ THÁO DỤNG CỤ TỬ CUNG

I. ĐẠI CƯƠNG

Dụng cụ tử cunglà một biện pháp tránh thai tạm thời và hiệu quả. Dụng cụ
tử cung có hai loại:
Loại dụng cụ tử cung có chứa đ ồng (TCu 380A có tác dụng tránh thai 8- 10
năm và Mutiload 375 có tác d ụng trong 5 năm)
Loại dụng cụ TC giải phóng Levonogestrel chứa 52 mg Levonogestrel, giải
phóng 20mcg hoạt chất/ngày tác dụng tối đa 5 năm

II. CHỈ ĐỊNH

Phụ nữ trong đ ộ tuổi sinh đ ẻ muốn áp dụng một biện pháp tránh thai tạm
thời, dài hạn hiệu quả cao và không có chống chỉ định
Phụ nữ đang đ ặt DCTC muốn tháo đ ể sinh đ ẻ hoặc chuyển BPTT khác

III.CHỐNG CHỈ ĐỊNH

1. Tuyệt đ ối
- Có thai
- Nhiễm khuẩn hậu sản
- Ngay sau sảy thai nhiễm khuẩn
- Ra máu âm đ ạo chưa rõ nguyên nhân
- Ung thư c ổ tử cung, ung thư niêm m ạc tử cung
- U xơ t ử cung hoặc các dị dạng khác làm biến dạng buồng tử cung
- Đang viêm ti ểu khung, nhiễm khuẩn đư ờng sinh sản
- Bệnh huyết áp cao, bệnh gan, bệnh thận, bệnh tim nặng
- Lao vùng chậu
2. Tương đ ối
- Có nguy cơ b ị nhiễm khuẩn đư ờng sinh sản hoặc nhiễm khuẩn lây truyền qua
đường tình dục cao
- Có tiền sử thai ngoài tử cung
- Trong thời gian từ 48 giờ đến 4 tuần sau đ ẻ
- Tháo dụng cụ tử cung theo yêu cầu của ngư ời bệnh hoặc của cán bộ y tế
không có chống chỉ định
- Đang b ị bệnh lupus ban đ ỏ hệ thống ,hoặc có giảm tiểu cầu trầm trọng
- Bệnh nguyên bào nuôi lành tính có nồng đ ộ βhCG gi ảm dần
- Đã t ừng bị ung thư vú và không có bi ểu hiện tái phát trong 5 năm tr ử lại (chỉ
với vòng levonogestrel)
- bệnh AIDs đang không ổn đ ịnh
- Đang b ị thuyên tắc mạch ( chỉ chống chỉ định với levonogestrel)
- Đang ho ặc đã b ị thiếu máu cơ tim 248

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện
- Nữ hộ sinh trung cấp, y sĩ hay bác s ỹ chuyên khoa phụ sản.
- Người làm thủ thuật: rửa tay, đ ội mũ, m ặc áo, đeo kh ẩu trang, đeo găng vô
khuẩn.
2. Phương tiện
- Dụng cụ tử cung
- Van hoặc mỏ vịt
- Kẹp pozzi
- 2 panh sát khuẩn
- Dung dịch sát khuẩn, khăn vô khu ẩn, găng, bông g ạc vô khuẩn.
3. Người bệnh
- Được tư v ấn và giới thiệu về loại dụng cụ tử cung hiện có, hư ớng dẫn cụ thể
về loại dụng cụ tử cung ngư ời bệnh sẽ dùng.
- Giới thiệu và giải thích về ưu như ợc đi ểm của loại dụng cụ tử cung mà ngư ời
bệnh đó ch ọn.
- Cách theo dõi sau đ ặt và tháo dụng cụ tử cung
- Cho khách hàng đi ti ểu
- Để khách hàng nằm trên bàn theo tư th ế phụ khoa

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1) Thời điểm đ ặt dụng cụ tử cung
v Dụng cụ tử cung có chứa đ ồng (Tcu 380A và Multiload 375)
- Đặt dụng cụ tử cung sau sạch kinh 2 ngày chưa giao h ợp là thuận lợi nhất
- Ở bất kỳ thời đi ểm nào nếu biết chắc chắn là không có thai, không cần sử
dụng biện pháp tránh thai hỗ trợ
- Bất kỳ lúc nào trong vòng 12 ngày đ ầu của kỳ kinh (chưa giao h ợp).
v Dụng cụ tử cung giải phóng Levonogestrel
- Trong vòng 7 ngày đ ầu kể từ ngày kinh đ ầu tiên
- Ở bất kỳ thời đi ểm nào nếu biết chắc chắn là không có thai,
- Nếu đã quá 7 ngày t ừ khi bắt đ ầu hành kinh cần tránh giao hợp hoặc sử dụng
thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong vòng 7 ngày kế tiếp.
- Vô kinh; bất cứ thời đi ểm nào nếu khẳng đ ịnh không có thai, cần tránh giao
hợp hoặc sử dụng thêm biện pháp tránh thai hỗ trợ trong 7 ngày kế tiếp.
- Sau sinh 4-6 tuần trở đi (k ể cả sau phẫu thuật lấy thai)
- Sau phá thai ba tháng đ ầu và ba tháng giữa, trừ nhiễm khuẩn sau phá thai.
2) Kỹ thuật
v Đặt dụng cụ tử cung Tcu 380A và Multiload 375
- Khám trong đ ể xác đ ịnh tư th ế, thể tích tử cung.
- Thay găng vô khu ẩn
- Sát khuẩn bộ phận sinh dục ngoài (kẹp sát khuẩn 1) 249

- Trải khăn vô khu ẩn
- Bộc lộ cổ tử cung
- Sát khuẩn cổ tử cung và túi cùng âm đ ạo bằng Betadin (kẹp sát khuẩn 2)
- Cặp cổ tử cung bằng pozzi
- Đo bu ồng tử cung
- Lắp dụng cụ tử cung vào ống đ ặt
- Đưa d ụng cụ tử cung vào trong tử cung. Cắt dây dụng cụ tử cung đ ể lại từ 2
– 3 cm và gập vào túi cùng sau âm đ ạo.
v Đặt dụng cụ tử cung giải phóng Levonogestrel
- Các bư ớc như v ới dụng cụ tử cung Tcu 380A và Multiload 375
- Chú ý: thao tác thành thạo kỹ thuật đ ặt theo từng bư ớc
3) Tháo dụng cụ tử cung
v Vì lý do y tế
- Có thai
- Ra máu nhiều
- Đau b ụng dư ới nhiều
- Nhiễm khuẩn tử cung hoặc tiểu khung
- Dụng cụ tử cung bị tụt thấp
- Đã mãn kinh (sau khi m ất kinh từ tháng 12 trở lên)
- Dụng cụ tử cung đã h ết hạn
v Vì lý do cá nhân
- Muốn có thai trở lại
- Muốn dùng một biện pháp tránh thai khác
- Không cần dùng biện pháp tránh thai khác
v Cách tháo dụng cụ tử cung
Cả 3 loại dụng cụ tử cung (Tcu 380A, Multiload 375 và Mirena) đ ều có dây
nên chỉ cần dùng kẹp cặp vào 2 dây nhẹ nhàng kéo ra là đư ợc. Nếu không thấy dây
phải nong cổ tử cung dùng panh hình tim hoặc panh dài không có răng c ặp và kéo
dụng cụ tử cung.

VI. THEO DÕI

VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
1. Theo dõi
- Sau khi đ ặt dụng cụ tử cung cho ngư ời bệnh nằm theo dõi 30 phút, uống
thuốc kháng sinh 5 ngày tránh viêm nhiễm, uống thuốc giảm co bóp tử cung, làm
việc nhẹ.
- Kiêng giao hợp 1 tuần
- Khám lại vào các thời đi ểm
+ Một tháng sau khi đ ặt
+ Ba tháng sau khi đ ặt
+ Một năm ki ểm tra lại một lần 250

v Khám lại ngay khi chưa có d ấu hiệu bất thư ờng như đau b ụng nhiều, ra máu
nhiều kéo dài, âm đ ạo ra dịch hôi…
2. Xử trí tai biến
Biến chứng do đ ặt và tháo dụng cụ tử cung rất ít. Tuy nhiên một số biến
chứng có thể gặp trong khi đ ặt và tháo dụng cụ tử cung như : th ủng tử cung, nhiễm
khuẩn, chảy máu nhiều….
- Thủng tử cung phẫu thuật khâu lỗ thủng
- Nhiễm khuẩn: đi ều trị kháng sinh
- Ra máu nhiều có thể phải lấy dụng cụ tử cung 251