I. ĐẠI CƯƠNG
- Tất cả tr bị
chấn thương n ặng phải đư c cố định cột sống cổ
- Chỉ đư c bỏ ra khi đã đư c khám xét hỏi bệnh và các xét nghiệm đ ầy đ ủ
loại trừ chấn thương c ột sống cổ.
- Cố định cổ theo đư ng thẳng trư ớc khi có cố định bằng nẹp cổ, những
tr phải di chuyển đ ến các cơ s ở khác phải đư c cố định thêm bằng dây, túi cát
hoặc đ ệm chân không.
II. CHỈ ĐỊNH
- Tất cả các trư ng h p chấn thương n ặng
- Cơ ch ế chấn thương liên quan v ới nguy cơ cao t ổn thương t ủy.
- Đau, tăng c ảm giác đau, sưng c ổ, biến dạng cột sống.
- Yếu hoặc giảm vận động của chi (liệt)
- N n, đau d ầu, choáng váng
- Giảm hoặc mất cảm giác trên da
- Dấu hiệu liên quan tới chấn thương đ ầu
- Suy giảm tri giác
- Khó thở
- Sốc
- Thay đ ổi trương l ực cơ
- Rối loạn đ ại tiểu tiện
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
Bác sỹ chấn thư ơng, bác s ỹ đa khoa, đi ều dư ỡng hoặc kỹ thuật viên đư c
đào t ạo về kỹ năng c ố định cột sống cổ.
2. Phương ti ện
- Nẹp cổ các cỡ
- Bao cát
- Băng cu ộn, gạc cầm máu vô khuẩn
- Bông cồn sát khuẩn
- Băng dính c ố định
3. Người bệnh
213
Nằm ngửa trên nền cứng và đư c ngư i thực hiện giải thích về kỹ thuật
sắp làm.
4. Hồ sơ bệnh án
Ghi ch p đ ầy đ ủ th ng tin ngư i bệnh, phiếu cam kết thủ thuật và kỹ thuật
thực hiện.
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Kiểm tra hồ sơ
Kiểm tra lại chỉ định, chống chỉ định
2. Kiểm tra ngư ời bệnh
Tình trạng toàn thân
3.Thực hiện kỹ thuật
3.1. Kỹ thuật cố định đầu bằng nẹp cổ
- Đo kích thư ớc dụng cụ
- Có nhiều cỡ nẹp cổ
Hình: cố định cột sống cổ theo đư ng thẳng
- Một ngư i giữ và cố định cột sống cổ trên đư ng thẳng
- Một ngư i khác lựa chọn cỡ nẹp cho thích h p
- Lắp nẹp và làm phẳng nẹp cổ
- Gập phần dẹt của nẹp qua dư ới cổ tránh làm di đ ộng cổ ngư i bệnh )
- Gập phần hình khuôn của nẹp và đ ặt vào dư ới cằm của ngư i bệnh
- Gập phần dẹt của nẹp xung quanh cho đ ến khi tiếp xúc với phần khuôn
- Đánh giá xem nẹp có vừa khít không
- Nếu chưa v ừa thì phải tháo bỏ nẹp và chọn nẹp khác và tiến hành lại
theo các bư ớc đã m t ả ở trên. Trong quá trình thực hiện thủ thuật chú ý tránh
làm di đ ộng cổ của ngư i bệnh.
- Sau khi đã ch ọn và đ ặt đư c nẹp phù h p tiến hành cố định nẹp (thắt lại
các đi ểm nối).
214
- Tiếp tục giữ đầu - cổ ở đư ng giữa cho đ ến khi đ ầu đư c cố định bằng
túi cát và băng cu ộn.
3.2. Kỹ thuật cố định đầu bằng t i cát và băng cu ộn
Dụng cụ
- 2 túi cát
- Băng cu ộn
Phương pháp
- Một ngư i cố định và giữ cổ trên đư ng thẳng
- Đặt 2 túi cát ở hai bên đ ầu ngư i bệnh
- Đặt băng cu ộn đi qua trán và c ố định chắc vào 2 bên của thành cáng
- Đặt một băng cu ộn khác đi qua ph ần cằm của nẹp cổ cứng rồi cố định
chắc vào 2 bên của thành cáng.
Chú ý: Có hai tình huống đ ặc biệt
- Những trư ng h p tr bị tai nạn bất ng sẽ rất s hãi, không phối h p.
- Trư ng h p tr bị thiếu oxy và dãy dụa.
Cả hai tình huống này đ ều làm cho việc cố định cổ rất khó khăn, th ậm chí
còn làm cho cổ di lệch vì tr dãy dụa chống lại bất kỳ sự ràng buộc nào. Trong
những trư ng h p như v ậy thì chỉ cố gắng đ ặt nẹp cổ cứng và không nên cố đặt
thêm túi cát và băng cu ộn.
VI. THEO DÕI
Theo dõi di lệch của nẹp cổ, tai biến sau nẹp cổ có thể xảy ra.
VII. TAI BIẾN
VÀ XỬ TRÍ
- Gây khó chịu và đau
- Hạn chế mở miệng và gây khó nuốt
- Làm tăng áp l ực vùng cổ và làm tăng áp l ực nội sọ nguy cơ trong ngư i
bệnh chấn thương s ọ não)
- Che dấu các nguy cơ đe d ọa tiềm tàng
