I. ĐẠI CƯƠNG
Mục đích c ắt chủ động tầng sinh môn đ ể thai sổ ra dễ dàng, không làm rách
tầng sinh môn và vết khâu liền tốt.
II. CHỈ ĐỊNH
1. Cắt tầng sinh môn vì lý do ngư ời mẹ
- Tầng sinh môn cứng, dầy, hẹp, âm hộ và tầng sinh môn phù nề do chuyển
dạ kéo dài, thăm khám nhiều.
- Trong các bệnh lý của mẹ cần cho thai phải sổ nhanh đ ể đảm bảo sức khỏe
cho ngư ời mẹ: như suy tim, ti ền sản giật, cao huyết áp.
2. Cắt tầng sinh môn vì lý do thai nhi
- Thai to toàn bộ ho ặc đ ầu to.
- Các kiểu sổ bất thư ờng như s ổ chẩm cùng, ngôi mặt, ngôi mông.
- Thai non tháng, thai có nguy cơ b ị ngạt.
3. Cắt tầng sinh môn khi làm các thủ thuật như foóc xép, giác hút, đ ỡ đẻ ngôi
mông…
III.CHỐNG CHỈ ĐỊNH
Chống chỉ định cắt tầng sinh môn khi không lấy thai đư ợc đư ờng dư ới.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
- Nữ hộ sinh
- Bác sĩ s ản khoa
2. Phương tiện, vật tư, thu ốc
- Bộ cắt khâu tầng sinh môn bao gồm: 1 kéo thẳng đ ầu tù, 1 kìm cặp kim, 1
panh đ ỡ kim, 1 panh sát trùng, 1 cốc đựng dung d ịch sát trùng.
- Chỉ khâu (chỉ vicryl rapid hoặc chỉ cat gut, lanh,...).
- 10ml dung dịch sát trùng: povidin ho ặc polyvidin…
- 1 bơm tiêm 5ml
- 1 ống Lidocain 2%
3. Người bệnh
Kiểm tra toàn trạng, mạch, huyết áp, máu âm đ ạo. Phải chắc chắn không còn
sót rau,
tử cungco tốt, không rách âm đ ạo mới tiến hành khâu tầng sinh môn. 14
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Thì 1. Sát trùng vùng âm hộ tầng sinh môn
Thì 2. Gây tê vùng tầng sinh môn đ ịnh cắt bằng Lidocain 2% 2ml +3ml
nước cất. Nếu người bệnh đã đư ợc gây tê ngoài màng cứng đ ể giảm đau r ồi thì
không cần gây tê tại chỗ n ữa.
Thì 3. Cắt tầng sinh môn:
- Kỹ thuật mà nhiều ngư ời áp dụng là cắt chếch 45
0
tại vị trí 7 giờ. S ản phụ
nằm tư th ế đẻ thường, trong cơn co t ử cung, khi tầng sinh môn và âm hộ phồng
căng ho ặc khi kéo forceps, giác hút dùng một kéo thẳng và sắc cắt chéo 45
0
từ mép
sau của âm hộ (thường cắt ở bên phải của sản phụ). Cắt 2 – 4 cm tùy mức đ ộ cần
thiết. Đư ờng cắt này sẽ cắt các cơ th ắt âm hộ, cơ ngang nông và sâu, cùng v ới
thành âm đ ạo và da dùng tầng sinh môn.
- Không cắt sâu tới cơ nâng h ậu môn.
- Không cắt ngang vị trí 9 giờ đ ể tránh vào những tổ chức dễ chảy máu như
tuyến Bartholin, các tổ chức xốp vùng âm hộ và cũng không c ắt theo đư ờng giữa đ ể
tránh nút thớ trung tâm vùng sinh môn, cơ th ắt hậu môn và trực tràng.
- Thường cắt 1 bên là đ ủ, nếu cần thiết thì cắt cả 2 bên.
Thì 4. Khâu tầng sinh môn:
- Chỉ khâu tầng sinh môn khi chắc chắn rau thai đã s ổ, không sót rau, đã
kiểm soát đư ợc đ ờ tử cung và các sang chấn đư ờng sinh dục.
- Nếu đư ờng cắt tầng sinh môn không rách thêm, chúng ta sẽ thực hiện 3 mũi
khâu vắt bằng chỉ vicryl rapid:
+ Mũi khâu v ắt thứ nhất bắt đ ầu từ trên vết cắt trong âm đ ạo 0,5cm ra tới gốc
của màng trinh phía ngoài; khâu hết đ ến tận đáy kéo hai mép c ủa âm đ ạo gốc của
màng trinh sát vào nhau.
+ Mũi khâu v ắt thứ hai: bắt đ ầu từ đỉnh của vết cắt tầng sinh môn phía ngoài
vào tới gốc của màng trinh phía trong. Khâu từ phần dư ới da cho đ ến gốc của màng
trinh phía trong.
+ Khâu vắt dư ới da hoặc trong da đ ể tạo cho sẹo tầng sinh môn nhỏ và mềm mại.
(Ở những cơ sở y tế không có chỉ đảm bảo cho khâu vắt chúng ta có thể khâu
mũi rời với 3 thì khâu như trên. Lớp ngoài cùng nên khâu mũi rời bằng chỉ không
tiêu và sẽ cắt chỉ ngoài da sau 5 ngày).
Nếu vết rách sau ở trong âm đ ạo và rách sâu ở tầng sinh môn thì chúng ta
phải khâu mũi r ời. 15
Khâu da nên khâu luồn trong da bằng chỉ vicryl rapid đ ể cho sẹo nhỏ và
mềm mại.
VI. THEO DÕI
VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
1. Theo dõi
- Giữ vết khâu sạch và khô. Cắt chỉ vào ngày thứ 5 nếu khâu da bằng chỉ
không tiêu.
- Nếu vết khâu không liền do nhiễm khuẩn phải xử trí tại chỗ, không khâu lại
ngay.
2. Xử trí tai biến
- Chảy máu do có khoảng trống giữa các lớp khâu: khâu lại cho các lớp liền
và ép vào nhau.
- Nhiễm khuẩn:
+ Cắt chỉ tầng sinh môn cách quãng, rửa sạch, kháng sinh tại chỗ và toàn
thân.
+ Vệ sinh, rửa bằng dung dịch sát trùng, sử dụng kháng sinh đi ều trị. 16
